Koślawość kolan i stóp to częsty problem ortopedyczny, szczególnie wśród dzieci, ale również dorosłych. Polega na niewłaściwym ustawieniu nóg lub stóp, które może prowadzić do bólu, trudności w poruszaniu się, a nawet pogłębiających się problemów z postawą ciała. Wczesna diagnoza i odpowiednie leczenie są kluczowe, aby zapobiec dalszym komplikacjom. W tym artykule przyjrzymy się, czym dokładnie jest koślawość, jak ją rozpoznać i jakie metody leczenia oferuje fizjoterapia.
Czym jest koślawość kolan i stóp?
Koślawość kolan (genu valgum)
Koślawość kolan to deformacja, w której kolana skierowane są do środka, a kostki są oddalone od siebie, nawet gdy kolana się stykają. Dzieci często przechodzą przez etap fizjologicznej koślawości kolan w wieku 3–5 lat, który zwykle ustępuje samoistnie. Gdy problem utrzymuje się po 7. roku życia lub występuje u dorosłych, może wymagać interwencji.
Koślawość stóp
Koślawość stóp to sytuacja, w której pięty odchylają się na zewnątrz, a łuki stóp są spłaszczone. Może to prowadzić do tzw. płaskostopia koślawego, które wpływa na cały sposób chodzenia i postawę ciała.
Przyczyny koślawości
Koślawość może mieć różne przyczyny, takie jak:
- Wady wrodzone: zaburzenia rozwoju szkieletu i układu mięśniowego,
- Obciążenie genetyczne: dziedziczne predyspozycje,
- Przeciążenia lub niewłaściwe nawyki ruchowe: np. siedzenie w pozycji „W”, noszenie niewłaściwego obuwia,
- Niedobory witamin i minerałów: zwłaszcza witaminy D i wapnia, które wpływają na rozwój kości,
- Choroby ortopedyczne i neurologiczne: np. mózgowe porażenie dziecięce, dysplazja stawów biodrowych,
- Otyłość: dodatkowe obciążenie dla stawów kolanowych i stóp.
Diagnoza koślawości
Diagnozowanie koślawości kolan i stóp wymaga szczegółowej oceny przez specjalistę. Fizjoterapeuta lub ortopeda wykonuje:
- Badanie kliniczne: ocena ułożenia kolan, stóp i całej postawy ciała w pozycji stojącej oraz podczas chodu.
- Pomiary ortopedyczne: określenie odległości między kostkami lub kolanami w pozycji stojącej.
- Analiza biomechaniczna chodu: badanie, jak koślawość wpływa na sposób poruszania się.
- Obrazowanie diagnostyczne: w bardziej zaawansowanych przypadkach może być potrzebne wykonanie zdjęcia RTG lub badania USG.
Leczenie koślawości kolan i stóp
1. Fizjoterapia
Fizjoterapia jest kluczowym elementem leczenia koślawości, szczególnie u dzieci, które mają największy potencjał do korygowania wad postawy. Obejmuje:
- Ćwiczenia wzmacniające i korekcyjne: wzmacniają mięśnie odpowiedzialne za stabilizację kolan i stóp, poprawiają równowagę mięśniową.
- Ćwiczenia rozciągające: zmniejszają napięcie mięśni przykurczonych, takich jak przywodziciele uda.
- Terapia manualna: mobilizacje stawów i praca z tkankami miękkimi.
- Kinesiotaping: stabilizacja kolan i stóp za pomocą specjalnych taśm, które wspierają prawidłowe ustawienie.
2. Wkładki ortopedyczne
Wkładki korekcyjne pomagają ustawić stopy w prawidłowej pozycji, odciążając kolana i poprawiając biomechanikę chodu. Są szczególnie przydatne w przypadku płaskostopia koślawego.
3. Korekcja obuwia
Wybór odpowiedniego obuwia z usztywnionym zapiętkiem i odpowiednią podeszwą wspiera terapię i zmniejsza obciążenia stawów.
4. Redukcja masy ciała
Jeśli koślawość jest związana z nadwagą lub otyłością, istotnym elementem terapii jest utrata wagi, co zmniejsza nacisk na stawy kolanowe i stopy.
5. Leczenie chirurgiczne
W przypadku zaawansowanej koślawości, która nie reaguje na leczenie zachowawcze, może być konieczna interwencja chirurgiczna. Zabiegi takie jak osteotomia (korekcja kształtu kości) mogą pomóc w przywróceniu prawidłowego ustawienia kończyn.
Jak zapobiegać koślawości?
- Prawidłowa postawa: ucz dzieci siedzenia w pozycji „po turecku” zamiast pozycji „W”.
- Aktywność fizyczna: wspiera rozwój mięśni i prawidłową postawę. Warto zachęcać dzieci do uprawiania sportów takich jak pływanie, jazda na rowerze czy gimnastyka.
- Zdrowa dieta: bogata w witaminę D, wapń i inne składniki odżywcze wspiera rozwój mocnych kości.
- Regularne kontrole: wczesne wykrycie problemu pozwala na skuteczniejsze leczenie.
Podsumowanie
Koślawość kolan i stóp to problem, który nie zawsze wymaga leczenia, ale w przypadku utrzymujących się lub nasilających się objawów warto podjąć działania. Wczesna diagnostyka i odpowiednia terapia pozwalają uniknąć poważniejszych problemów z postawą i poruszaniem się w przyszłości.
Jeśli zauważasz u swojego dziecka lub u siebie nieprawidłowe ustawienie kolan lub stóp, skonsultuj się z fizjoterapeutą. W naszym centrum oferujemy kompleksową diagnostykę i indywidualne podejście do terapii, aby przywrócić komfort i zdrowie. Pamiętaj, że wczesna interwencja to klucz do skutecznego leczenia!
